Thursday, November 25, 2010

თანამედროვე სილამაზე

ჭარბთმიანობის პრობლემა და ეპილაციის დადებითი და უარყოფითი მხარეები

ბოლო წლებში საქართველოში ეპილაციის გაკეთების მსურველთა რიცხვმა იმატა. ქართველი ქალბატონები და ხშირ შემთხვევებში მამაკაცებიც, ძირითადად ლაზერულ და ელექტრო ეპილაციას მიმართავენ. შესაბამისად, მომრავლდა კლინიკები და სალონები, სადაც ეპილაციის გაკეთებაა შესაძლებელი.

ლაზერული ეპილაციის ცენტრებში ფასები რამდენიმე წლის წინ გაცილებით მაღალი იყო, ვიდრე ახლა, თუმცა ჭარბი თმის მოცილება დღესაც ძვირი სიამოვნებაა. ფასები ზოგ კლინიკაში ფიქსირებულია იმის მიხედვით, თუ სად იკეთებ ეპილაციას. ყველაზე იაფი ზედა ტუჩის არე ჯდება. მაგალითად, კლინიკა „ბოდილაინში“ ზედა ტუჩის გაკეთება 20 ლარი ღირს, მთლიანად ხელებზე თმის მოცილება კი 90 ლარი, მიუხედავად იმისა რამდენი იმპულსი დაგჭირდება.
სხვა კლინიკებში, მაგალითად, „კარაპს მედლაინში“ ეპილაციის ღირებულებას იმპულსების მიხედვით ანგარიშობენ. მაგალითად, მუცელზე ერთი იმპულსი 50 თეთრი ღირს. ერთი იმპულსი ლაზერის სხივი კი დაახლოებით ერთ სანტიმეტრის დიამეტრზე მოქმედებს.
საერთო ჯამში, ლაზერული ეპილაციის ცენტრებში დაახლოებით ერთი და იგივე ფასებია. მაგრამ ელექტრო ეპილაციის შემთხვევაში, ღირებულებას საათების რაოდენობის მიხედვით ანგარიშობენ, რადგანაც ელექტრო ეპილაციის გაკეთებას დიდი დრო სჭირდება. ფასები საათში 15-20 ლარამდე მერყეობს.
ჯანდაცვის სამინისტროს ცნობით, ცენტრებს, რომლებშიც ლაზერულ და ელექტრო ეპილაციას აკეთებენ ლიცენზია არ სჭირდება. უფრო მეტიც, ელექტრო ეპილაციის აპატრატის ყიდვა ნებისმიერ მსურველს შეუძლია ბაზრობებსა და სხვა მაღაზიებში. აპარატურის გამოყენების წესს მომხმარებელს გამყიდველი ასწავლის.
22 წლის მაგდა წულაძე 8 თვეა ელექტრო ეპილაციით ცდილობს ჭარბთმიანობის პრობლემის დაძლევას. კოსმეტოლოგთან პირველი ვიზიტის შემდეგ, მაგდას ზედა ტუჩზე ყავისფერი ლაქები აქვს, რაც მაღალი დენის ზემოქმედების შედეგად გაუჩნდა. მაგდა ასევე იმასაც აღნიშნავს, რომ კოსმეტოლოგმა ეპილაცია სახლის პირობებში გაუკეთა, მას ხელთათმანები არ ეკეთა და კაბინეტში ჰიგიენური ნორმებიც დარღვეული იყო.
ექიმი კოსმეტოლოგი ლელა გაბუნია აღნიშნავს რომ, „ელექტრო ეპილაციის გაკეთების დროს არსებობს ინფექციის შეჭრის მაღალი რისკი, რადგანაც ირღვევა კანის ქსოვილი, თუმცა სპეციალისტს ერთჯერადი ელექტროდებისა და ხელთათმანების გამოყენებით შეუძლია შეამციროს დაინფიცირების რისკი. ასევე, ეპილაციის ჩატარების შემდეგ ნაწიბურების, ფოლიკულიტებისა და ჰიპერპიგმენტების წარმოქმნაცაა შესაძლებებლი. გართულებების თავიდან ასაცილებლად, პაციენტმა უნდა შეასრულოს კოსმეტოლოგის რეკომენდაციები“.
ენდოკრინოლოგი მაკა გეგეჭკორი აღნიშნავს რომ, ჭარბთმიანობა ერთი მხრივ ესთეთიკური, მეორე მხრივ კი სამედიცინო პრობლემაა: „ჭარბთმიანობას ქალის ორგანიზმში მამაკაცური ჰორმონების, ანდროგენების სიჭარბე იწვევს. ასევე, ჭარბთმიანობის ერთ–ერთ მი
ზეზად გენეტიკური კოდი ითვლება. საქართველოში ქალების საკმაოდ დიდ რაოდენობას ანდროგენების სიჭარბე ორგანიზმში სწორედ გენეტიკურად აქვს მიღებული“.
მაკა გეგეჭკორი იმასაც აღნიშნავს, რომ თუ ორგანიზმში მსგავსი დარღვევები შეინიშნება, ჭარბთმიანობის პრობლემის დასაძლევად ეპილაციის გაკეთება არაეფექტური იქნება:
„პაციენტი ჯერ ენდოკრინოლოგთან უნდა მივიდეს, გაესინჯოს, ნახოს რა პრობლემა აქვს, იმკურნალოს და მხოლოდ ამის შემდეგ მიმართოს კოსმეტოლოგს ჭარბი თმის მოსაშორებლად. კოსმეტოლოგი როცა ხვდება, რომ პაციენტს ორიგანიზმში დარღვევები აქვს, უნდა ურჩიოს მას რომ ექიმთან წავიდეს და ამის შემდეგ მიაკითხოს ეპილაციის ცენტრებს. თუმცა ეს შესაძლოა კომერციული თვალსაზრისით არ აწყობთ“.
ნინო გათენაძე ელექტრო ეპილაციის შედეგებით უკმაყოფილოა და უკვე რამდენიმე თვეა ლაზერულ ეპილაციას იკეთებს. ნინო აღნიშნავს რომ, კომერციული თვალსაზრისით, კოსმეტოლოგი იმაზე მეტ იმპულსს აკეთებს, ვიდრე რეალურად საჭიროა. ეს იმით აიხსნება რომ, ისინი კლიენტისგან მაქსიმალური მოგების ნახვას ცდილობენ.
ელექტორ ეპილაციის უარყოფით მხარეებზე მაკა მესტუმრიშვილიც საუბრობს, რომელიც უკვე 4 წელია ეპილაციას იკეთებს. მაკა აღნიშნავს რომ დენის კანში მოხვედრის შედეგად ნახვრეტები დარჩა, რაც გარკვეული დროის გასვლის შემდეგაც კი არ გაუქრა: „შედეგი რა თქმა უნდა მქონდა, გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ, კოსმეტოლოგთან ვიზიტი მხოლოდ 3–4 თვეში ერთხელ მჭირდებოდა. თუმცა უარყოფითი შედეგიც შესამჩნევი იყო და ამიტომაც გადავწყვიტე ლაზერული ეპილაციისთვის მიმემართა“.
ლალი თოთლაძე კი, რომელმაც უკვე მეორედ გაიკეთა ელექტრო ეპილაცია შედეგი აქვს: „ვფიქრობ, ლაზერული ეპილაცია, ნაკლებად ეფექტურია, თანაც ჯანმრთელობისთვის არასასურველი. უპირატესობას ელექტრო ეპილაციას ვანიჭებ. მართალია, მტკივნეულია, მაგ
რამ ბევრად ეფექტური, მე ეს მეორედ მაქვს გაკეთებული და კმაყოფილი ვარ“.
ექიმი დერმატოლოგი, ქეთი ბერიანიძე აღნიშნავს, რომ „სწორად შერჩეული ლაზერის იმპულსები და კვალიფიციურად ჩატარებული ელექტრო ეპილაცია კანზე პრობლემებს არ იწვევს.მთავარია, პაციენტმა სამკურნალო დაწესებულება სწორად შეარჩიოს. კოსმეტოლოგი უნდა იყოს პროფესიონალი და გამოცდილი. უნდა იცავდეს უსაფრთხოების წესებს. ელექტრო ეპილაციის შემთხვევაში, უნდა ხდებოდეს ნემსების გამოცვლა და სტერილიზაცია“.
ლაზერული თერაპევტი, თეა მილორავა, ამბობს რომ „ნემსით გაკეთებული ეპილაცია ეფექტურია, თუმცა ამ გვარი ეპილაცია უფრო მტკივნეულია და ბევრ დროს მოითხოვს ლაზერულ ეპილაციასთან შედარებით. ლაზერული ეპილაციის დროს კანი არ უნდა იყოს გარუჯული, რადგან ლაზერმა დაინახოს თმის ფერსა და კანის ფერს შორის განსხვავება. ასევე, ღია ფერის თმას ვერ ხედავს ლაზერი, ამ შემთხევვეაში პაციენტებს ვურჩევთ ელექტრო ეპილაცია გაიკეთონ“.
შევეცადეთ გაგკვერკვია თუ რა მდგომარეობა იყო ლაზერული ეპილაციის ცენტრებში, თუ რამდენად იცავდენენ ისინი უსაფრთხოების წესებს, თუმცა, მხოლოდ კლინიკა „ბოდილაინს“ დავუკავშირდით, რომლის პრესსამსახურის წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ მათ ლაზერული ეპილაციის აპარატები ამერიკიდან ჩამოაქვთ, რომლებიც წყალზე მუშაობს. როგორც მან აღნიშნა წყლის ორთქლზე მომუშავე აპარატები ყველაზე უსაფრთხოა.
დავინტერესდით სხვა წამყვანი კლინიკების მდგომარეობითაც, თუმცა, „მედისა“ და „გია გვარამიას კლინიკის“ პრესსამსახურის წარმომადგენლებმა ბევრჯერ მცდელობის მიუხედავად არ მოგვცა საშუალება მათ ექიმ–კოსმეტოლოგებს გავსაუბრებოდით და გაგვერკვია, თუ რამდენად პროფესიონალურად აკეთერბენ ისინი ეპილაციას და აფრთხილებენ თუ არა პაციენტებს შესაძლო გართულებების და ეფექტურობის შესახებ.


თამთა ჯიჯავაძე
ნინო ხოზრევანიძე

Wednesday, June 2, 2010

სტიგმატიზირებული ადამიანები

ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანებს ხშირად ეძახიან სულით ავადმყოფებს. საზოგადოებაში არსებობს სტიგმა ამგვარად დაავადებული ადამიანების მიმართ. თითქოს ისინი საშიშნი არიან და ყველა თავს არიდებს ხოლმე.
იკურნება თუ არა ეს დაავადება და რა დაწესებულებები არსებობს მათი უფლებების დასაცავად და სამკურნალოდ, ამას წინამდებარე სტატიაში წარმოგიდგენთ.

”თორნიკე ტავლალაშვილი დაიბადა 1979 წლის ქრისტესშობის 5 რიცხვს.
წინამდებარე წიგნი წარმოადგენს ავტორის მცდელობას გაესაუბროს მისგან გაუცხოებულ ადამიანებსა და სამშობლოს, რომლის პრობლემები მისთვის ავადმყოფობამდე მისული სულიერი სატკივარია. მას არ ძალუძს მიიღოს წუთისოფლის მკაცრი, პრაგმატული რეალობა მარტოსულად დარჩენისა. იგი თავისი ნააზრევით ცდილობს თავი შეახსენოს ახლობლებს, მის მწირ გარემოცვას და შეძლებისდაგვარად მიესიყვარულოს მათ”.

ეს არის თორნიკე ტავლალაშვილის ლექსების კრებულის - ”გზის” შესავალი. ამის გარდა, მას არაერთი პატარა ლექსი აქვს დაწერილი. მან თარგმნა ინგლისური ანდაზებიც თავის ახლობელთან ერთად, რაც შემდეგ დაბეჭდეს კიდეც. თორნიკეს 16 წლის ასაკიდან ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემები აქვს.

როგორც დედა ნათელა ბახტაძე ამბობს, თორნიკეს დაავადების მიზეზი გახდა ის, რომ მან მოკლე დროში ძალიან ბევრი ინფორმაცია მიიღო. წაიკითხა უამრავი წიგნი და გადაიღალა: ”შემდეგ ძალიან ცუდად გახდა, ძალადობდა. ამიტომაც დავიწყეთ მკურნალობა. როგორც თვითონ მიაჩნია, თავიდან მას არასწორად ვმკურნალობდით, რაღაც არატრადიციული მეთოდით. ამან შედეგი არ მოგვცა.

მერე გავხდით ეკლესიურები. თორნიკე საათობით იდგა ლოცვებზე, აბარებდა აღსარებას, ლოცულობდა. ამ ყველაფერმა მას ძალიან დაეხმარა”.

ეკლესიაში ერთხელ მისვლა არაფერს გიშველის, ბევრჯერ უნდა მიხვიდეო, ამბობს თორნიკე.

თავიდან თორნიკე არ ლაპარაკობდა, შემდეგ კი ცოტათი გაიხსნა და დედასთან ინტერვიუს შემდეგ თვითონაც მოისურვა ისიც ჩამეწერა. ჩემი იქ ყოფნისას მან ძალიან ბევრი დამაფიქრებელი და საინტერესო აზრი გამოთქვა. ისაუბრა თავის თავზეც:

”პასუხისმგებლობის ძალიან დიდი გრძნობა მქონდა, მინდოდა ყველაზე პირველი ვყოფილიყავი, ანუ წარმატება მაქსიმალურად მომეპოვებინა. მე-9 თუ მე-10 კლასში კარატეს ჩემპიონატებზე გამოვდიოდი და ვცდილობდი პირველი ადგილი ამეღო. ავიღე კიდეც რამდენჯერმე. ამის შემდეგ მაგიდის ჩოგბურთის თამაში დავიწყე”.

”საყურებლად ძალიან საინტერესო იყო, აზარტულად თამაშობდა და გამოყავდათ კიდეც ჩემპიონატებზე. მამა ექვსი წლის წინ გარდაეცვალა. ეს ძალიან რთულად გადაიტანა თორნიკემ”, - ამბობს ქალბატონი ნათელა.

”დასვენება მინდა ყველაზე მეტად. გარეთ არ გავდივარ იმიტომ, რომ ერთხელ რომ იგრძნობს ადამიანი უყურადღებობას და სხვაგვარ დამოკიდებულებას სხვებისგან, მერე აღარ გინდა არც გარეთ გასვლა და არც სხვებთან ურთიერთობა. ილიას აქვს ნათქვამი, სადაც კი მივედი ყველგან კედელი დამხვდაო, ეგრე ვარ მეც.

ბავშვობიდან ვეუბნებოდი მშობლებს, რომ ინვალიდი ვიყავი, ესენი კი ყურადღებას არ მაქცევდნენ. ახლა, კი ცოდნაზე მაქვს მოთხონილება. მინდა რაღაც ისეთი წავიკითხო, რაც არ წამიკითხავს და რაც არ ვიცი”.

ინტერვიუს დროს თორნიკე ძალიან ბევრს ეწეოდა. რომ ვკითხე ამდენს რატომ ეწევი მეთქი მან მიპასუხა: ”ეს დაავადება, რაც მე მჭირს 25 წლამდე იკურნება, მერე აღარ. ამიტომ სიცოცხლე მინდა მოვისწრაფო. მე არც ფიზიკურად და არც გონებრივად მუშაობა არ შემიძლია”.
თუმცა, შემდეგ ისიც აღნიშნა, რომ მისი ცხოვრების მთავარი მიზანი ბავშვის ყოლაა, რომელიც მას არ უნდა დაემსგავსოს.

თორნიკეს მდგომარეობა მკურნალობის შედეგად გაუმჯობესდა. ამიტომაც 2006 წლიდან ხანგამოშვებით გადის ხოლმე სტაციონარულ მკურნალობას. ხან ერთი თვით წევს ხოლმე ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში, ხან კიდევ სახლშია.

ყველაფერი ღმერთზეა დამოკიდებულიო, აღნიშნა წამოსვლისას თორნიკემ და მთხოვა მასთან ხშირად მივსულიყავი, რადგანაც ადამიანები იშვიათად ესაუბრებიან მას.
ფსიქიკური დაავადება ეს არის ადამიანის ფსიქიკური ფუნქციების პათოლოგური ცვლილებებით გამოწვეული ქცევის მოშლა, რომელიც გამოიხატება მისთვის ჩვეულ, სოციალურ გარემოში დეზადაპტაციით. ფსიქიატრმა ნათია ტუღუშმა განმარტა თუ რას წარმოადგენს ფსიქიკური დაავადება:

”სოციალური ურთიერთობის დარღვევა, საკუთარი თავისა და გარემოს არასწორი შეფასება წარმოადგენს ფსიქიური დაავადებების ძირითად არსს.
ფსიქიური დაავადებები არის მრავალი სახის, სხვადასხვაა მათი სიმძიმე და გამოსავალიც. ზოგადად შეიძლება ვთქვათ, რომ ფსიქიკურად დაავადებულებს შეიძლება ჰქონდეთ შემდეგი ნიშნები: არასწორი იდეები, უსაფუძვლო აზრები, უცნაური, აუხსნელი ქცევა, დაქვეითებული თავის მოვლის ჩვევები, ჩაკეტილობისადმი მიდრეკილება, ჰალუცინაციები.

შეიძლება პაციენტი გამოჯანმრთელდეს მხოლოდ ერთი ფსიქოზური ეპიზოდის შემდეგ, ზოგს პერიოდულად ესაჭიროება ფსიქიატრიული დახმარება, ზოგს კი უვითარდება დაავადების ქრონიკული ფორმა და საჭიროებს მუდმივ მხარდაჭერას“.

როგორც ქალბატონმა ნათიამ აღნიშნა, სტაციონირება საჭიროა მაშინ, როდესაც მწვავედ ვლინდება ფსიქიური დაავადების სიმპტომები, როდესაც ადამიანი საფრთხეს უქმნის საკუთარ თავს ან სხვა ადამიანებს, ზიანს აყენებს საგნებს, არ აქვს გაცნობიერებული გადაწყვეტილების მიღების უნარი.

საქართველოში სულ რამდენიმე დაწესებულებაა, სადაც შესაძლებელია ფსიქიკური ჯანმრთელობის მქონე პაციენტის სტაციონირება.

მიხეილ ასათიანის სახელობის ფსიქიატრიის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი 1960იანი წლებიდან არსებობს. ის 225 საწოლზეა გაშლილი, თუმცა, იქ უფრო მეტი პაციენტი მკურნალობს.

”კანონის მიხედვით ფსიქიატრიულ დაწესებულებას არა აქვს უფლება უარი თქვას პაციენტის მიღებაზე, აქედან გამომდინარე ჩვენი პაციენტების რაოდენობა ზუსტად 225 კი არა, არამედ 240-250ია. თუმცა, რადგანაც სახელმწიფო მხოლოდ 225 პაციენტის ფულს გვირიცხავს, ჩვენ იძულებულები ვართ ამ თანხით 250 პაციენტს მოვემსახუროთ.

ამის გამო, ჩვენ შევიმუშავეთ ასეთი ტაქტიკა: პაციენტს არ აკლდება მედიკამენტი და კვება. თუმცა, პერსონალი რომელიც ჩვენთან მუშაობს იღებს შედარებით დაბალ ანაზღაურებას. ამიტომაც გვყავს ძირითადად ახალგაზრდა და დამწყები პერსონალი”, - აღნიშნა ფსიქიატრიის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორმა, დავით ზურაბაშვილმა.

ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხებზე მუშაობს არაერთი არასამთავრობო ორგანიზაცია. მაგალითად, ”გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში - თბილისი” მუშაობს იმისათვის, რომ ეს ადამიანები არ იყვნენ საზოგადოებისაგან გარიყულნი, არ იყოს სტიგმა და მათი დისკრიმინაცია. ამ ორგანიზაციის წარმომადგენელი, ჯანა ჯავახიშვილი ამბობს:

”ჩვენი ფონდის საქმიანობა არ მოიცავს ფსიქიატრიულ მკურნალობას. ჩვენი ვუწყობთ ხელს იმას, რომ ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული რეფორმები იყოს იმაზე დაფუძნებული, რომ არ დაირღვეს ადამიანის უფლებები. ხელმისაწვდომი იყოს ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერვისები. ასევე, დიდი წვლილი შეგვაქვს კადრების მომზადებაში. გვქონდა პროექტი, რის მიხედვითაც ვამზადებდით ფსიქიატრებს, ფსიქოლოგებსა და სოციალურ მუშაკებს. ვატარებთ სხვადასხვა ტრენინგებს, იგივე ჟურნალისტებისთვისაც, თუ როგორ უნდა გააშუქონ ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხები”.

თითქმის იგივე საქმიანობას ეწევა საქართველოს ფსიქოსოციალური დახმარების ასოციაცია “ნდობაც”, რომლის დირექტორმა ნანა აღაპიშვილმა აღნიშნა:

”ჩვენი ასოციაცია უკვე 20 წელია მუშაობს. ჩვენი ძირითადი მისიაა დავეხმაროთ იმ ადამიანებს, ვისაც ფსიქიკური ჯანმრთელობის ან ფსიქოსოციალური პრობლემები აქვს. ვახდენთ საზოგადოების ინფორმირებას ფსიქიკური ჯანმრთელობის საკითხებში. ხშირად გამოვცემთ წიგნებსაც. ვატარებთ ამ სფეროში მომუშავე ადამიანებისთვის ტრეინინგებს.

ჩვენი ორგანიზაცია რეაბილიტაციას არ ეწევა, ჩვენთან ადამიანი მოდის კონსულტაციისათვის. ჩვენ ვზრუნავთ, რომ ამ პრობლემების მქონე ადამიანებს გაუადვილდეთ ცხოვრება, იყვნენ უფრო წარმატებულნი თავიანთ ოჯახში, სამსახურში თუ იგივე მეგობრებთან ურთიერთობებში”.

ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანებს იცავს კანონი, მათ აქვთ არჩევნებში მონაწილეობის უფლებაც.

”არჩევნების დროს ჩვენი პაციენტები, რა თქმა უნდა, აძლევენ ხმას თავიანთ რჩეულს. მათ რომ ჰკითხო, რატომ აძლევს ვთქვათ ამ კანდიდატს ხმას და არა იმას, საკმაოდ დაწვრილებით და არგუმენტირებულად აგიხსნიან მათ გადაწყვეტილებას. მათ აქვთ საოცარი უნარი ადამიანების გამოცნობისა. ძალიან კარგად ხვდებიან, ვინ არის კარგი და ვინ ცუდი. ხანდახან ისეთ ჭკვიანურ და დამაფიქრებელ რაღაცას გეტყვიან, რომ გაოცდები. მაგრამ ეს არ ეხება ისეთ პაციენტებს, რომლებსაც ავადმყოფობის მძიმე ფორმა აქვთ”, - ამბობს დავით ზურაბაშვილი.

ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამინები ხშირად ხელოვნებითა თუ შემოქმედებით არიან გატაცებულნი, ზოგი ხატავს, ზოგი ლექსებს წერს და ა.შ. როგორც ზურაბაშვილმა აღნიშნა, მათი პაციენტების ნამუშევრების გამოფენა-გაყიდვებიც იმართება ხოლმე ხშირად, რომლებიც შემდეგ ევროპაშიც მოგზაურობს.

სახალხო დამცველის აპარატში 2008 წლიდან მუშაობს შეზღუდულ შესაძლებლობათა ადამიანების უფლებების დაცვის ცენტრი, რომლის მიზანია ამგვარ ადამიანთა უფლებების დაცვა და მონიტორინგი. ”ყოველწლიურად სახალხო დამცველის ანგარიშში საკმაოდ დიდი ადგილი ეთმობა ფსიქიკურად დაავადებული ადამიანების უფლებებსა და მდგომარეობას. ვახდენთ მონიტორინგს ფსიქიატრიულ დაწესებულებებში და ვაკვირდებით ხომ არ ირღვევა მათი უფლებები”, - აღნიშნა ცენტრის ხელმძღვანელმა, ვახტანგ მემარნემ.

როგორც ვნახეთ, საკმაოდ ბევრი მექანიზმი არსებობს იმისა, რომ ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანებს ჰქონდეთ საკმარისი პირობა იმისა, რომ იმკურნალონ, დაცული იყოს მათი უფლებები და არ განიცდიდნენ ისინი დისკრიმინაციას. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ისინი საზოგადოებისგან მაინც გარიყულნი რჩებიან.

Monday, May 31, 2010

„აყალ–მაყალი ატეხეს გადასატანი ყუთი გაიტაცესო“

2010 წლის 30 მაისს გამართულ ადგილობრივი თვითმართველობის არჩევნებმა თბილისის მე-9 საარჩევნო ოლქის, 26-ე საარჩევნო უბანზე მცირედი ხარვეზებით, თუმცა, საბოლოო ჯამში, მშვიდად ჩაიარა.
საარჩევნო უბანი დილის 8 საათზე გაიხსნა. დილის 11 საათამდე ხალხის ნაკადი არ წყდებოდა. შემოსასვლელ კართან საკმაოდ გრძელი რიგი იდგა. მიუხედავად რიგებისა, ხმის მიცემის პროცედურა თავიდან მშვიდ გარემოში მიმდინარეობდა.
26–ე საარჩევნო უბანზე 1479 ამომრჩეველი ერთიან სიაში იყო რეგისტრირებული, ხოლო 9 – სპეციალურ სიაში. მიღებული საარჩევნო ბიულეტენების რაოდენობა 1400, ხოლო სპეციალური კონვერტების რაოდენობა 1000 იყო. როგორც საარჩევნო კოდექსის 54–ე მუხლის, მე–8 პარაგრაფში წერია „თითოეული საუბნო საარჩევნო კომისიისთვის გადაცემული სპეციალური კონვერტების რაოდენობა ტოლია საარჩევნო უბანში ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობისა, ხოლო საარჩევნო ბიულეტენების ბლოკნოტების რაოდენობა – საარჩევნო უბანში ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის 50-ის ჯერადი (მეტობით დამრგვალებული) რიცხვისა“. ასე რომ, ეს დარღვევა დაფიქსირდა ჩემ მიერ ზემოთხსენებულ უბანზე.
1479 ამომრჩევლიდან მხოლოდ 777 ადამიანმა მისცა ხმა, ამიტომ ბიულეტენების და კონვერტების ნაწილი დარჩა გამოუყენებელი. თუმცა, 54–ე მუხლის, მე–8 პარაგრაფით გათვალისწინებული კანონი დარღვეულ იქნა.
დღის ათ საათამდე უბანზე ხმების გაყალბების მცდელობები არ შეინიშნებოდა. ამიტომაც გადავწყვიტე გადასატან ყუთს გავყოლოდი, რომელიც 39 ამომრჩევლისათვის უნდა მიეტანათ სახლში. დაახლოებით 7–8 ადამიანთან ვიყავით მისულები, რომ დარეკეს საარჩევნო უბნიდან და სასწრაფოდ გვთხოვეს დავბრუნებულიყავით.
როგორც შემდეგ აღმოჩნდა, „ალიანსი საქართველოსთვის“ პარტიიდან წარმომადგენელს ზაზა აფციაურს აუტეხავს აყალ–მაყალი, რომ გადასატანი ყუთი გაიტაცესო. ჩვენი უბანზე დაბრუნების შემდეგ, ზაზა აფციაურიც ჩაჯდა მანქანაში და გამოგვყვა. მის სააკრედიტაციო ბარათს დავაკვირდი, რომელიც არა პარტიის, არამედ პრესის ბარათი იყო ფოტოს გარეშე. რომ ვკითხე რატომ გაქვს პარტიის წარმომადგენელს პრესის ბარათი მეთქი, მიპასუხა, ეს მომცეს და გამომიშვესო.
როცა გადასატანი ყუთით დავდიოდით ამომრჩევლებთან, აფციაურმა რამდენიმეჯერ თქვა, „არ გეზარებათ სიარული, ჩვენ შემოვხაზოთ ბიულეტენები და ჩავყაროთ ყუთში“–ო.
კომისიის წევრმა, მაია ბარამიძემ, რომელიც გადასატან ყუთს დაატარებდა, აღნიშნა: „ეს კაცი საეჭვოდ იქცევა, არ მინდოდა ჩვენ გამოგვყოლოდაო“ და ყუთს ხელს არ უშვებდა.
სახლში მყოფი ამომრჩევლებიდან ორმა – ნაცვლიშვილმა შოთამ და გურგენაშვილმა ვერამ, თავიანთი ხელით ვერ შეავსეს ბიულეტენი, ამიტომაც მათ შვილები დაეხმარათ. თუმცა, ეს არ შეიძლება ჩაითვალოს დარღვევად, რადგანაც საარჩევნო კოდექსის 58–ე მუხლის, მე–3 პუნქტში აღნიშნულია, რომ „ამომრჩეველს, რომელსაც არ შეუძლია დამოუკიდებლად შეავსოს საარჩევნო ბიულეტენი, უფლება აქვს, ფარული კენჭისყრის კაბინაში დასახმარებლად მიიწვიოს ნებისმიერი პირი, გარდა: საარჩევნო კომისიის წევრისა, კანდიდატისა, საარჩევნო სუბიექტის წარმომადგენლისა და დამკვირვებლისა“.
საარჩევნო უბაზე დაბრუნების შემდეგ, ხალხის ნაკადმა იკლო. აღინიშნებოდა მცირედი დარღვევები, მაგალითად, ერთ–ერთმა რეგისტრატორმა მარჯვენა ხელის ნაცვლად ამომრჩეველს მარცხენა ხელზე გაუკეთა მარკირება, თუმცა, შემდეგ აღნიშნა, რომ ეს გადაღლილობის ბრალიაო.
დაახლოებით საღამოს 5 საათისათვის, ორი ამომრჩეველი მოვიდა უბანზე, რომლებსაც არ ჰქონდათ პირადობის მოწმობის მეორე გვერდი, სადაც მათი მისამართია მითითებული. თუმცა, ორივე სიაში იყო. მაგრამ კომისიის თავმჯდომარემ, ბელა ხუბუტიამ მათ არ მისცა უფლება ხმა მიეცათ.
„მიუხედავად იმისა, რომ ეს ორი ადამიანი იყო სიაში, მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ არ დაგვეშვა მანამ, სანამ არ მოიტანდნენ პირადობის მოწმობის მეორე გვერდს. რადგანაც ეს არის კანონდარღვევა“, – აღნიშნა ბელა ხუბუტიამ.
ასევე, „ალიანსი საქართველოსთვის“ პარტიის წარმომადგენელი ზაზა აფციაური შევნიშნე გარეთ იდგა და სანამ ამომრჩეველი შემოვიდოდა აგიტაციას ეწეოდა. სამი ადამიანი აპირებდა უბანზე შესვლას, როცა აფციაურმა ყურში ჩუმად ჩასჩურჩულა მათ, რომ ორიანი შემოეხაზათ. ხოლო როცა მიხვდა, რომ მე გავიგონე, რაც უთხრა, შემომიბრუნდა და მითხრა, ესენი ჩემი ბიძაშვილები არიანო.
საარჩევნო უბანი საღამოს 8 საათზე დაიხურა და წესისამებრ დაიწყო ხმების დათვლის პროცესი. ზაზა აფციაური კი კომისიის წევრებს ხელს უშლიდა მუშაობაში და თითქოს ხელოვნურად ქმნიდა აყალ–მაყალს. ყველა მთვლელში ეჭვი ეპარებოდა, ამიტომაც გამუდმებით სვამდა კითხვებს, რითიც კომისიის წევრები შეწუხდნენ და სთხოვეს დაეტოვებინა უბანი. რა თქმა უნდა, მათ არ ჰქონდათ უფლება დამკვირვებელი უბნიდან გაეგდოთ. მაგრამ ბოლოს, ზაზა აფციაურმა თავისი ნებით დატოვა უბანი.
ხმების დათვლისას არც ერთი დარღვევა არ შემინიშნავს. 26–საარჩევნო უბანზე მერობის კანდიდატებიდან 422 ხმით გავიდა გიორგი უგულავა, პროპორციული წესით არჩევნებში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ 406 ხმით ლიდერობდა, ხოლო საუბნო მაჟორიტარულში გიორგი ნემსაძემ 458 ხმით გაუსწრო ყველა კანდიდატს.

Saturday, May 29, 2010

„საიამ“ წინასაარჩევნო დარღვევები აღმოაჩინა

არჩევნებში მონაწილე პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებმა საარჩევნო კოდექსით გათვალისწინებული შეზღუდვები დაარღვიეს.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ წინასაარჩევნო კამპანიის მეორე შუალედური ანგარიში უკვე წარმოადგინა. ანგარიშში წარმოდგენილია დარღვევები, რომლებიც დაფიქსირდა 23 აპრილიდან 22 მაისამდე. დარღვევებში ერთ–ერთ პუნქტად გამოყოფილია ამომრჩეველთათვის მატერიალური ფასეულობების გადაცემა, დაპირება.

საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 73–ე მუხლის, მე–9 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, „არჩევნების დანიშვნის შესახებ შესაბამისი სამართლებრივი აქტის გამოქვეყნებიდან არჩევნების საბოლოო შედეგების გამოქვეყნებამდე აკრძალულია: საარჩევნო სუბიექტის/სუბიექტობის კანდიდატებისა და მათი წარმომადგენლების მიერ პირადად ან ვინმეს მეშვეობით საქართველოს მოქალაქეებისათვის ფულადი სახსრების, საჩუქრებისა და სხვა მატერიალურ ფასეულობათა გადაცემა (მიუხედავად მათი ღირებულებისა). შეღავათიან ფასად საქონლის მიყიდვა, უფასოდ ნებისმიერი საქონლის (გარდა ამ კანონით გათვალისწინებული სააგიტაციო მასალისა) მიწოდება ან გავრცელება, აგრეთვე, საქართველოს მოქალაქეების დაინტერესება ფულადი სახსრების, ფასიანი ქაღალდებისა და სხვა მატერიალურ ფასეულობათა გადაცემის დაპირებით (მიუხედავად მათი ღირებულებისა)“.

ამ დარღვევით წლევანდელი ადგილობრივი თვითმართველობის არჩევნების რამდენიმე კანდიდატი გამოვლინდა: „ქრისტიან–დემოკრატიული მოძრაობის“ მაჟორიტარი კანდიდატი, ზაზა გაბუნია, „ეროვნული საბჭოს“ მერობის კანდიდატი ზვიად ძიძგური, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მაჟორიტარი კანდიდატი ზურაბ გაჩეჩილაძე, და ლანჩხუთის რაიონის, სოფელ ჩოჩხათში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მაჟორიტარი კანდიდატი დალი კვერენჩხილაძე.

როგორც საქართველოს ახალგარზრდა იურისტთა ასოციაციის საარჩევნო პროექტების კოორდინატორმა, ნინო ლომჯარიამ აღნიშნა, ანგარიშში აღნიშნულ დარღვევებზე საარჩევნო კოდექსით გათვალისწინებულია დამრღვევის კანდიდატურის საარჩევნო სიიდან მოხსნა. თუმცა, ეს ყველა დარღვევაზე არ მოქმედებს. გააჩნია დარღვევის სიმძიმეს.

„მას შემდეგ რაც მოხდება დარღვევა, ჩვენ როგორც სადამკვირვებლო ორგანიზაციას გვაქვს უფლება, რომ სარჩელი შევიტანოთ სასამართლოში. თუ სასამართლო მხოლოდ საარჩევნო კოდექსით გათვალისწინებულ კანონებს ცნობს დარღვეულად, მაშინ მოიხსნება დამრღვევის კანდიდატურა, მაგრამ სისხლის სამართლის კანონმდებლობაშიც არის მუხლი, რომელშიც აღნიშნულია ამომრჩევლის მოსყიდვა, და თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნები არსებობს, მაშინ საგამოძიებო ორგანოები ჩაერთვება გამოძიებაში“, – აღნიშნა ნინო ლომჯარიამ.

ხოლო რაც შეეხება იმ კანდიდატებიდან, რომელთა მიერაც მოხდა დარღვევა, გავესაუბრე „ქრისტიან–დემოკრატიული მოძრაობის“ მაჟორიტარ კანდიდატს, ზაზა გაბუნიას და „ეროვნული საბჭოს“ მერობის კანდიდატს ზვიად ძიძგურს.


„მე ვერ ამიკრძალავს ვერცერთი კანონმდებლობა იმას, რომ მოხუცი ქალბატონი, ომის ვეტერანი მოვინახულო და სიმბოლურად ყვავილები და ერთი ბოთლი ღვინო ვაჩუქო. ეს არ არის ამომრჩევლის მოსყიდვა! მე ასე არ ვფიქრობ. მე არც ვიცოდი თუ საარჩევნო კოდექსში ეგეთი შეზღუდვა იყო, მაგრამ რომ მცოდნოდა, მაინც დავასაჩუქრებდი მას“, – აღნიშნა ზვიად ძიძიგურმა, რომელმაც 9 მაისს მეორე მსოფლიო ომის ვეტერანი ქალბატონი, ეკატერინე ღვინაძე მოინახულა და საჩუქრად ღვინო და ყვავილები გადასცა.

ხოლო რაც შეეხება ზაზა გაბუნიას, მან 6 მაისს მისი პარტიის ინიციატივით გამართული საფეხბურთო ტურნირის მონაწილეები მედლებით, სიგელებითა და ხატებით დაასაჩუქრა.

„ეს არის ტრადიციული ტურნირი, რომელიც ყოველწლიურად ტარდება. მასში მონაწილეობა მიიღო 16 წლამდე ასაკის ბავშვებმა. ასე რომ, ტურნირში მონაწილეებიდან არცერთს არ ჰქონდა ხმის მიცემის უფლება. შესაბამისად, ისინი ვერ გახდებობდენ ჩემი მოსყიდვის ობიექტები. მე მათ გადავეცი სიმბოლური საჩუქრები – მედლები და ხატები. მონაწილეები რომ ყოფილიყვნენ საარჩევნო ხმის მიცემის უფლების მქონენი, მაშინ მე ასე არ მოვიქცეოდი, რათა ვინმეს ჩემთან სადავო არ ჰქონოდა“, – ამბობს ზაზა გაბუნია.

თუმცა, კოდექსში წერია, რომ საქართველოს მოქალაქეებისათვის არ შეიძლება ფულადი სახსრების, საჩუქრებისა და სხვა მატერიალურ ფასეულობათა გადაცემა. მოქალაქეებში კი 16 წლამდე ასაკის ბავშვებიც შედიან.

ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია ამ დარღვევებიდან რამდენიმე საჩივარი ცენტრალურ საარჩევნო კომისიასაც გადაუგზავნა. მათ შორის, მხოლოდ ზაზა გაბუნიას და ზურაბ გაჩეჩილაძის დარღვევები აღმოჩნდა. „ცესკოში“ ეს საჩივრები 27 მაისს გადაიგზავნა. კომისიამ კი ისინი 28 მაისს განიხილა სხდომაზე. ორივე საჩივრის შესახებ გამოიტანეს შემდეგი გადაწყვეტილება: ზაზა გაბუნიას და ზურაბ გაჩეჩილაძეს გაეგზავნა წერილი, სადაც სთხოვენ, რომ აღნიშნულ ფაქტთან დაკავშირებით წარმოადგინონ თავიანთი მოსაზრებები და პასუხი მათზე შეტანილ საჩივართან დაკავშირებით.
ხოლო რაც შეეხება ზვიად ძიძიგურს, „საიას“ მის მიერ კანონის დარღვევის შესახებ საჩივარი „ცესკოში“ არ წარუდგენია, ამიტომ ამაზე რეაგირება საერთოდ არ მოხდა ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მხრიდან.

Friday, February 26, 2010

სატელეფონო ინდექსები მთელ საქართველოში შეიცვლება



მალე საქართველოში დარეკვის წესი შეიცვლება. ახალ სატელეფონო ინდექსზე ჯერ თბილისი, ხოლო შემდეგ მთელი საქართველო გადავა.


ყველა ნომერს ინდექსი შეეცვლება. ამასთან დაკავშირებით, საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის ინიციატივით შემუშავდა დადგენილება, რომელიც რამდენიმე დღეში დამტკიცდება. კომისიის სტრატეგიული განვითარებისა და კონკურენციის დეპარტამენტის უფროსმა გელა ბუთბაიამ განაცხადა, რომ ნომრით იდენტიფიცირებული მომსახურება უნდა იყოს მომხმარებელზე ორიენტირებული, ასევე, ნომრების რესუსრი იწურება, ამიტომ საჭიროა სიახლის შეტანა.

”სააბნენტო ნუმერაცია ახლა ექვსნიშნაა. შემცირდა თავისუფალი ნომრების რაოდენობა, შესაბამისად, ვისაც სურვილი აქვს შემოვიდეს ბაზარზე, არ აქვს საშუალება ახალი ნუმერაციის რესურსები აიღოს. ამიტომაც, ჩვენი რეფორმა ითვალისწინებს იმას, რომ ექვსნიშნა ფიქსირებული ნომრები გახდეს შვიდნიშნა”, - აღნიშნა გელა ბუთბაიამ.

მობილური ოპერატორების ინდექსი რვიანი კი ხუთიანით შეიცვლება. აბონენტის ნომერი მთლიანად ცხრაციფრიანი გახდება.

”დღეს საერთაშორისო ოპერატორის კოდი არის სიტყვაზე 8-10, 8-18, 8-16 და ასე შემდეგ. მობილური კომპანიების კოდები არის 899, 877. ფაქტობრივად, ფორმატი არის ერთი და იგივე და ციფრებიც იწყება რვიანიდან. უცხოეთში ჰარმონიზებულ სისტემაში, ასეთს ადგილი არ აქვს.
მობილური კომპანიების აბონენტების ნომრები იქნება 599 და ექვსი ნომერი, რაც გაქვთ დარჩება იგივე. ეს ერთ-ერთი პრინციპი არის რეფორმირების, რომ რაც შეიძლება მინიმალურად შევეხოთ არსებულ ნომრებს. ნომერი იქნება არა ოპერატორის კოდი 599 და აბონენტის ნომერი, არამედ მთლიანად - მთელი ნომერი არის აბონენტის ნომერი. იგივეა, ფიქსირებული ოპერატორებისთვის, საქართველოს ნებისმიერ წერტილში, აბონენტს თუ უდგას ტელეფონის აპარატი, მისი სააბონენტო ნომერი იქნება ცხრანიშნიანი”, - აღნიშნა ბუთბაიამ.

ასევე, ამ რეფორმას ექნება ერთი დადებითი მხარეც. ბატონმა გელა ბუთბაიამ ახსენა პორტაბელურობის პრინციპი, რაც გულისხმობს იმას, რომ ერთი მობილური ოპერატორიდან გადადიხართ მეორეს მომსახურებაზე ისე, რომ არ იცვლით ნომერს და არც ინდექსს.

”პორტაბელურობა გულისხმობს იმას, რომ ვთქვათ, მომინდა ოპერატორის გამოცვლა, ელექტრონული საკომუნიკაციო მომსახურების მისაღებად შევდივარ სხვა მაღაზიაში, ამისათვის აღარ მჭირდება ახალი სატელეფონო ნომერი, აღარ მჭირდება შეტყობინება, რომ ნომერი გამოვიცვალე. როცა გადადიხართ ერთი ოპერატორიდან მეორე ოპერატორზე იცვლით ოპერატორის მომსახურებას, ნომერი კი რჩება იგივე”, - ამბობს გელა ბუთბაია.



შეიცვლება საზღვარგარეთ დარეკვის წესიც. ამ ცვლილებას მსხვილი საკომუნიკაციო კომპანიები დადებითად შეხვდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ მათ დამატებითი ხარჯების გაწევა მოუწევთ. საერთაშორისო კავშირის ოპერატორის ”გლობალერთის” დირექტორის მოადგილემ გიორგი არღანაშვილმა განაცხადა, რომ ისინი ცვლილებას მიესალმებიან:

”უარყოფითს სიმართლე გითხრათ გარდა იმისა, რომ ჩვენ დაგვჭირდება რებრენდინგი, ვერ ვხედავთ. უბრალოდ დაგვჭირდება რებრენდინგი და ამაზე სერიოზული თანხების გამოყოფა.რეფორმა მისასალმებელია იმ თვალსაზრისით, რომ უახლოეს პერიოდში ამოიწურებოდა სანომრე რესურსი და უბრალოდ აღარ იქნებოდა საშუალება, რომ მოსახლეობას და მომხმარებელს სატელეფონო ნომრები მიეღოთ იმ რაოდენობით, რაც თვითონ დაჭირდებოდათ. ჯერჯერობით მართალია, ბოლომდე არ ვართ მზად, თუმცა, ვიცით, რომ ეს რეფორმა წლის ბოლოსთვის იგეგმება და მანამდე მოვემზადებით ყველანაირად”. .

Thursday, February 25, 2010

ოჯახური ძალადობა საქართველოში

საქართველოში, ისევე, როგორც მთელ მსოფლიოში ოჯახური ძალადობა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პრობლემაა. თუმცა, ეს ქართული საზოგადოებისათვის ტაბუირებული თემაა. მენტალიტეტის გამო იშვიათად ხდება მისი გამჟღავნება. ოჯახური ძალადობა გენდერული ძალადობის ყველაზე გავრცელებული ფორმaა, რომელსაც ოჯახის რომელიმე წევრი სხვა წევრებზე ახორციელებს. igi არის განმეორებადი, ხშირი სექსუალური, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური შეურაცხყოფა, რომელიც მოZალადის მიერ სხვაზე კონტროლსა და ძალაუფლების მოპოვებას გულისხმობს.

საქართველოში არსებობს არასამთავრობო ორგანიზაციები, საკონსულტაციო ცენტრები, რომლებიც ძალადობის მსხვერპლს ეხმარებიან, თუმცა, ძალიან ცოტაა ისეთი ადამიანი, ვინც თავის პრობლემას ამხელს და კონსულტაციისათვის ამგვარ დაწესებულებას მიმართავს.


არსებობს ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა რეაბილიტაციის ცენტრი ”საფარი”, რომლის დირექტორი, ნატო ზაზაშვილი ამბობს, რომ ისინი ძალადობის მსხვერპლს უფასოდ ეხმარებიან საკუთარი თავის შეცნობაში, სწორი გადაწყვეტილების მიღებასა და პრობლემის გადაჭრაში.

”როცა ჩვენთან მოდის კლიენტი, მასთან ვატარებთ ინტერვიუს, რის შემდეგაც ვადგენთ ინდივიდუალურ გეგმას, იმაზე თუ რა სჭირდება კონკრეტულად ამ ადამიანს. მნიშნელოვანია ის, რომ ჩვენ ადამიანის გადაწყვეტილების მიღებაში არ ვერევით, ჩვენ უბრალოდ ვეხმარებით დასვენებაში, განტვირთვაში და იმაში, რომ დაინახოს არჩევანის გაკეთებისას ალტერნატივები. ყველა ადამიანმა გადაწყვეტილება თვითონ უნდა მიიღოს”, - აღნიშნა ნატო ზაზაშვილმა.

ისინი ყველაფრით ეხმარებიან მსხვერპლს, ვინც იურიდიულ დახმარებას საჭიროებს, აგზავნიან შესაბამის დაწესებულებაში. ეს იმიტომ, რომ ბევრი მსხვერპლი ვერ ბედავს სასამართლოს მიმართოს, ან უბრალოდ არ იცის, რომ არსებობს კანონი, რომელიც მას მოძალადისგან დაიცავს.

ძალადობა უმეტესწილად ღარიბ ოჯახებში იჩენს თავს, რასაც ალკოჰოლიზმი და ნარკომანიაც უწყობს ხელს. მშობლების დავა და ერთმანეთის ფიზიკური შეურაცხყოფა ბავშვის ფსიქოლოგიაზეც აისახება. მას თავისი აგრესია დედმამიშვილზე, ცხოველზე ან თანატოლ მეგობარზე გადააქვს.

ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა შესახებ საქართველოში ჩატარებული კვლევის შედეგად დადგენილია, რომ ოჯახური ძალადობის მსხვერპლნი, ხშირ შემთხვევაში, ქალები და ბავშვები არიან, ხოლო მოძალადეები - მამაკაცები. თუმცა, როგორც ქალბატონი ნატო ამბობს, ოჯახური ძალადობის ობიექტი შეიძლება ხანდაზმული მშობელი ან მამაკაციც გახდეს:

”თითქმის ყველა მოძალადე მსხვერპლიც არის ამავედროს, და თითქმის ყველა მსხვერპლი მოძალადეა. ვთქვათ, მამაკაცი ძალადობს ცოლზე, ცოლი შემდეგ ბავშვზე იძალადებს, ბავშვი კიდევ უმცროს დედმამიშვილზე, ან თუ არ ჰყავს, ცხოველზე ან თანატოლზე.
მსხვერპლი მამაკაცები უფრო ხშირად მოხუცები არიან. არამოხუც მამაკაცებზე თუ ვილაპარაკებთ, სახეზე გვაქვს ფსიქოლოგიური ძალადობა ქალის მხრიდან, მაგალითად არიან ქალები, რომლებიც ქმრებს წაუძახებენ, რომ არაფრის მაქნისი არა ხარ და ა.შ.”


ფსიქოლოგი ლელა მურუსიძე ამბობს, რომ ძალადობამ შესაძლოა ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობის გარდა, ფიზიკურ ჯანმრთელობასაც ავნოს:

”ფსიქოლოგიური აშლილობების გარდა, მსხვერპლს შესაძლოა სომატური დაავადებებიც დაემართოს. მაგალითად, კუჭის დაავადება, ასევე, კანის დაავადება, ნერვული აშლილობები და ძილის დარღვევა. ამას გარდა, მათ ეკარგებათ საკუთარი თავის თვითშეფასება. მათი მე-კონცეფცია არის უარყოფითი”.
მსხვერპლთა კონსულტაციაზე, ქალთა საკონსულტაციო ცენტრი - ”სახლიც” - მუშაობს, რომელიც უცხოურ გრანტებს იღებს. ცენტრის წარმომადგენელი ნანა ხოშტარია ამბობს, რომ ”სახლი” ძირითადად დევნილებს და კრიზისულ მდგომარეობაში მყოფ ძალადობის მსხვერპლს ეხმარება.
როგორც რეაბილიტაციის ცენტრ ”სახლში”, ასევე, საფარშიც წელიწადში დაახლოებით 200-დან 250-მდე ადამიანი რეკავს და მიდის დახმარების სათხოვნელად. რა თქმა უნდა, მათი უმეტესობა ქალია, თუმცა, არის ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც მამაკაცებიც მიდიან.
”იყო ერთი შემთხვევა, როდესაც ოჯახი დანგრევის პირას იყო და კაცის ინიციატივით დაიწყეს პრობლემის მოგვარებაზე ზრუნვა. მან მოიყვანა თავისი ცოლი და ფსიქოლოგის დახმარებით ურთიერთობა დარეგულირდა”, - ამბობს ნანა ხოშტარია.

ძალადობის მსხვერპლს შეუძლია სახალხო დამცველსაც მიმართოს, ომბუცმენის აპარატში დაახლოებით ერთი თვეა, რაც შეიქმნა ქალთა და ბავშვთა უფლებების ცენტრი, რომლის ხელმძღვანელი ანა არგანაშვილი ამბობს, რომ მათი ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი ქალთა უფლებების დაცვაა.

”როდესაც მოდის ხოლმე მსხვერპლი, ჩვენ ვუწევთ კონსულტაციას უფლებებზე, თუ მას სჭირდება თავშესაფარი, ვაგზავნით სარეაბილიტაციო ცენტრებში. ჩვენ ვზრუნავთ იმისათვის, რათა დაცული იყოს ქალთა სოციალური, პოლიტიკური და ეკონომიკური უფლებები”, - აღნიშნა ანა არგანაშვილმა.

საქართველოში კანონი ”ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ” 2006 წელს მიიღეს. ქართული კანონმდებლობა ოჯახში ძალადობის გამოვლენის, აღკვეთისა და თავიდან აცილების მექანიზმებსაც ითვალისწინებს. თუმცა, ეს კანონი ძალიან ცოტა ადამიანმა იცის. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საჭიროა მოსახლეობას მივაწოდოთ ინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ ოჯახში ძალადობის მსხვერპლს იცავს კანონი.

Thursday, December 24, 2009

”მენეჯერი ვადაგასულ პრეპარატებს მასაღებინებდა”


აფთიაქში წამლის ყიდვისას ძალიან ცოტა მომხმარებელი აკვირდება მედიკამენტის ვადას. პრეპარატის ვარგისიანობის შემოწმება კი აუცილებელია, საქართველოში ვადაგასული წამლების ჩამოწერა სხვადასხვა აფთიაქში სხვადასხვაგვარად ხდება. არსებობს კონტროლის განსხვავებული მექანიზმებიც. დიდ ფარმაცევტულ კომპანიებს შედარებით მოწესრიგებული აქვთ უვარგისი პრეპარატების ჩამოწერა-განადგურება.

მცირეხნიანი დაკვირვების შედეგად აღმოვაჩინე, რომ აფთიაქიდან გამოსული მომხმარებელის აბსოლუტური უმრავლესობა არ ამოწმებს მედიკამენტის ვადას. ძალიან ცოტაა ისეთი მყიდველი, ვინც ყიდვისას პრეპარატის ვარგისიანობას აკვირდება.
”საერთოდ ყოველთვის ვუყურებ ვადას. ძალიან იშვიათად შეიძლება დამავიწყდეს შემოწმება. ასე არამარტო მედიკამენტების, არამედ სხვა პროდუქტების ყიდვის დროსაც ვიქცევი, იმის შემდეგ, რაც რამდენჯერმე ნაყიდი პროდუქტის უკან დაბრუნება მომიხდა ვადაგასულობის გამო. ვფიქრობ, თავის დაზღვევის მიზნით, ყოველთვის უნდა შეამოწმო ვადა”, - აღნიშნა აფთიაქიდან გამოსულმა ანა წიკლაურმა.
25 წლის ფარმაცევტი, მირანდა ქავჯარაძე კი ქალაქ ქობულეთში, ლესელიძის 11 ნომერში არსებულ აფთიაქში მუშაობდა. მან ნახევარწლიანი მუშაობის შემდეგ გადაწყვიტა აფთიაქიდან წამოსულიყო. წამოსვლის მიზეზი ერთი მხრივ, ძალიან დაბალი ხელფასი იყო, ხოლო, მეორე მხრივ, ის, რომ მას აფთიაქ „მედეას“ ხელმძღვანელობა ვადაგასული პრეპარატების გასაღებას ავალებდა.
”ერთხელ ერთი ახალგაზრდა კაცი შემოვიდა, ფეხმძიმე მეუღლისთვის საკმაოდ ძვირადღირებული წამალი უნდოდა, ჩვენმა მენეჯერმა კი მაიძულა ვადაგასული მედიკამენტი მიმეცა მისთვის. შეიძლება უარყოფითად არც ემოქმედა იმ წამალს ქალზე, მაგრამ დადებითი ეფექტი რომ არ ექნებოდა, ეს ნამდვილად ვიცი. ამ ამბავმა ჩემზე ძალიან იმოქმედა. ასე ძალიან ბევრ პრეპარატს ვყიდდით”, - ამბობს ფარმაცევტი ქავჯარაძე.
როგორც 25 წლის მირანდამ აღნიშნა, ძირითადად ისეთ პრეპარატებს აყალბებდნენ, რომლებიც ბოთლში იყო ჩასხმული, თუმცა, ფირფიტებში მოთავსებულის გასაღებასაც ახერხებდნენ:
”ბოთლის შემთხვევაში ეტიკეტის იმ ნაწილს აჭრიდნენ, სადაც ვადა იყო მითითებული. ხოლო ფირფიტაში მოთავსებულ წამლებს ყრიდნენ სატაბლეტე პარკში. ვინაიდან ფირფიტაზეა პრეპარატის ვადა მითითებული, მყიდველი ვერ ხვდებოდა მის ვადაგასულობას”.
ამ აფთიაქში ზედამხევდელობის სამსახური დადიოდა, თუმცა, ქავჯარაძის თქმით, უფროსმა ყოველთვის იცოდა, თუ როდის მოვიდოდნენ ისინი, ამიტომ ”მომზადებული” ხვდებოდა.
აფთიაქ ”მედეაში” მირანდას მუშაობის პერიოდში მომხმარებელი არასოდეს მისულა წამლის ვადაგასულობის პრეტენზიით: ”მომხმარებელი ალბათ ვერც ხვდებოდა წამლის უვარგისობას”, - აღნიშნა მირანდამ.
როგორც ”საქართველოს კანონში წამლისა და ფარმაცევტული საქმიანობის შესახებ” წერია: ”ფალსიფიცირებული, ვადაგასული, გაუვარგისებული, არარეგისტრირებული საბაჟო წესების დარღვევით შემოტანილი სამკურნალო საშუალებები ექვემდებარება განადგურებას საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ შემუშავებული და დამტკიცებული წესის შესაბამისად”.
ვადაგასული პრეპარატების ჩამოწერა ხდება კანონით გაწერილ პირობებში, ანუ ეს არ არის ფარმაცევტული კომპანიის ან პატარა აფთიაქის მიერ განსაზღვრული.
პატარა აფთიაქებში აღმოჩნდა, რომ პრეპარატების ჩამოწერისა და განადგურების პრობლემა აქვთ.
”არავინ არ მოდის ჩამოსაწერად და რა ვქნათ, არც წასაგებად მოდიან. ამიტომ ჩვენ თვითონ ვახდენთ მათ ჩამოწერას. ახლაც ვათვალიერებ ვადაგასულ პრეპარატებს და ვყრი ნაგვის ურნაში. ჩვენ იმ ვადაგასულ პროდუქციის საფასურასაც ვიხდით. არა აქვს მნიშვნელობა, ჩვენ ვყიდით თუ არა. ანუ მოგება არ გვრჩება”, - აღნიშნა ცოტნე დადიანის №34–ში მდებარე კერძო აფთიაქის მენეჯერმა, ლუდა გაგუამ.
კითხვაზე მიდიან თუ არა კონტროლის სამსახურიდან შესამოწმებლად, ლუდამ გვიპასუხა:
”მოდიან, ოღონდ ფარულად. მაგალითად გვქონდა შემთხვევა, როცა მოვიდა ორი ადამიანი, იყიდეს საკმაოდ დიდი რაოდენობის წამალი და მერე გამოაცხადეს, რომ კონტროლის სამსახურიდან იყვნენ. შეამოწმეს ალბათ და რომ არ გვქონდა ვადაგასული პრეპარატი, პრობლემაც არ შეგვქმნია”.
ხოლო რაც შეეხება ”ავერსის” აფთიაქებს, ვადაგასული პრეპარატების ჩამოწერას თვით ფილიალის მენეჯრები ახდენენ.
”ჩვენ თვითონ, აქ მომუშავე პერსონალთან ერთად ვახდენთ ჩამოწერას. ვამოწმებთ და ცალკე ვალაგებთ. შემდეგ მოდიან ცენტრალური ოფისიდან და გადააქვთ. ჩვენ „ავერსის“ ბაზიდან ვიღებთ წამლებს, რომლებიც შემოწმებული მოდის ჩვენამდე. აქ კონტროლი არ ხდება. არავინ არ მოდის შესამოწმებლად. ჩვენ თვითონ ვაკონტროლებთ, ანუ ეს ძირითადად მე, როგორც უფროსს მევალება, სადმე რაიმე არ გაიპაროს. ჩამოვწერთ და მიაქვთ, შემდეგ ისინი ანადგურებენ”, - თქვა „ავერსის“ ნაძლადევის ერთ-ერთი ფილიალის გამგემ, გია დანელიამ.
საერთოდ, სხვადასხვა პრეპარატის ჩამოწერა სხვადასხვა დროს ხდება. ზოგის ჩამოწერას ვადის გასვლამდე ერთი თვით ადრე ახდენენ, ზოგს ერთი კვირით ადრე და ა.შ.
როგორც ”ავერსიში” აღნიშნეს, ჩამოწერას ძირითადად თვეში ერთხელ აწარმოებენ.
”პსპ”-ს საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერმა, ნათია ხაბეიშვილმა კი აღნიშნა, რომ პრეპარატების ჩამოწერისათვის იქმნება სპეციალური კომისია, წინასწარ ცნობილია თუ ვინ შევა ამ კომისიაში. შემდეგ სად უნდა მოხდეს ვადაგასული პრეპარატების განადგურება.
”ყველა დიდი კომპანია ექვემბარება კანონს. კანონის მიხედვით ხდება სწორედ ჩამოწერა, ანუ თუ რომელია უკვე უვარგისი პრეპარატი, რამდენი ხნით ადრე უნდა მოხდეს ამა თუ იმ წამლის ჩამოწერა. ამასაც კანონი არეგულირებს.
პრეპარატების ჩამოწერა არ არის ყოველთვიური აუცილებელი პროცედურა, ანუ იმას ვგულისხმობ, რომ შეიძლება ერთი თვე ისე გავიდეს, რომ ამის საჭიროება არ იყოს. ჩვენ ყველა მედიკამენტი გვაქვს პროგრამაში შეყვანილი, ანუ პროგრამა თავისით გიჩვენებს თუ რომელ პრეპარატს გასდის ვადა”, - თქვა მან.
”პსპ”-ს ფილიალებში კონტროლს თითოეული აფთიაქის მენეჯმენტიც უწევს. ასევე, ხარისხის კონტროლის განყოფილებაც, რომელიც კომპანიის ერთ-ერთ განყოფილებას წარმოადგენს
„ჯიპისის“ აფთიაქებში ვადაგასული წამლების ჩამოწერა აფთიაქის მენეჯერის და ფარმაცევტის მიერ ხდება. ყოელდღიური შიდა აღწერების დროს, ისინი პრეპარატების ვადებს აკონტროლებენ. როგორც „ჯიპისის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის წარმომადგენელი, ნინო დათიაშვილი ამბობს, აფთიაქს აქვს სპეციალური ჟურნალი, სადაც ყოველდღიურად ხდება აღრიცხვა მოკლევადიანი პრეპარატების. თითოეული ფილიალის კონტროლს კი სააფთიაქო ქსელის სათაო ოფისიდან ფარმაცევტ–აუდიტი ახორციელებს.
საქართველოს სავაჭრო–სამრეწველო პალატა, შპს „საქექსპერტიზა“ აწარმოებს ექსპერტიზას და ადასტურებს, რომ მედიკამენტი არის ვადაგასული, ან დაზიანებული და სარეალიზაციოდ მისი გამოყენება არ შეიძლება. ეს სანამ აფთიაქებში შევა. ამის შემდეგ, ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტრო და წამლის სააგენტო აკეთებს გასკვნას, რომ აღნიშნული პროდუქცია არ არის სპეციალურ კონტროლს დაქვემდებარებული. "ვადაგასული პრეპარატები იგზავნება ქიმიის ინსტიტუტში და ხდება მათი დაწვა სპეციალურ ღუმელში. ასე ხდება უვარგისი პრეპარატების განადგურება“, – აღნიშნა ნინო დათიაშვილმა.
როგორც ქიმიის ინსტიტუტში აღნიშნეს, ერთჯერადად მიაქვთ კომპანიებს ვადაგასული პრეპარატები, იხდიან გარკვეულ თანხას და შემდეგ იქ სპეციალურ ღუმელში წვავენ. ასეთი შემთხვევა წელიწადში საშუალოდ ორჯერ ხდება.
როგორც ვნახეთ, დიდი ფარმაცევტული კომპანიები შედარებით უფრო ახერხებენ ვადაგასული პრეპარატების დროულად ჩამოწერას და მათ მოწესრიგებას, ვიდრე პატარა აფთიაქები. იქ უფრო ხდება ხშირი კონტროლი და უვარგისი პრეპარატების განადგურება წესისა და რიგის მიხედვით. მყიდველების უმრავლესობა კი ყიდვისას არ ამოწმებს პრეპარატის ვადას. მომხმარებელსათვის უმჯობესი იქნება, თუ ისინი მედიკამენტის შეძენისას მის ვარგისიანობას დააკვირდებიან და წინასწარ თავს დაიზღვევენ.